Wat zijn die nieuwste materialen die gebruikt worden?
Textiel betekent letterlijk ‘al wat geweven is’. Het woord is afgeleid van het Latijnse woord ‘texere’ dat weven betekent. Het gebruik van textiel begon tegelijkertijd met de opkomst van de landbouw zo rond 4.000 v. Chr. Vandaag de dag zijn er volop nieuwe ontwikkelingen die duurzame alternatieven bieden. Maar laten we bij het begin beginnen.
Een klein stukje textielgeschiedenis
Van oudsher kennen we de natuurlijke materialen voor textiel waarbij de ene helft afkomstig is van een plantaardige bron en dus op cellulosebasis en de andere helft van een dierlijke bron met een eiwitbasis. Deze kunnen we als volgt indelen:
Anita Groenendijk
Ondernemer bij Nieuw Mos
Cellulosebasis (plantaardig):
- katoen
- kapok
- linnen
- hennep
- jute
- sisal
Eiwitbasis (dierlijk):
- alpaca
- kasjmier
- mohair
- wol
- zijde
- kameel
Sinds de industriële revolutie in de achttiende eeuw is de productie van textiel enorm toegenomen en ook veel vervuilender geworden. Katoen is een grondstof die op grote schaal geproduceerd kan worden en daardoor goedkoop is. Maar de teelt van katoen vraagt veel water en bestrijdingsmiddelen tegen schimmels en ziekten.
Synthetische materialen op basis van aardolie
Sinds het begin van de negentiende eeuw worden er op basis van aardolie kunstmatige materialen gemaakt die gebruikt worden voor textiel. Deze vezels van synthetische oorsprong zijn samengesteld door een kunstmatig productieproces.
Aardolie is een fossiele grondstof die eindig is en daarom niet duurzaam. Daarnaast komen bij de productie van textiel op basis van synthetische grondstoffen veel chemische afvalstoffen vrij die schadelijk zijn voor het milieu, omdat ze slecht of niet afbreekbaar zijn. Bij het wassen van synthetische kleding komen microplastics in het milieu terecht, waarvan we nu weten dat dit zeer vervuilend is.
Synthetische materialen:
- Acryl
- Polyamide
- Nylon
- Elastaan
- Polyester
- Vinyl
Synthetische materialen op basis van een plantaardige grondstof
Een nieuwere ontwikkeling is het gebruik van natuurlijke grondstoffen op basis van cellulose, dus plantaardig. Daardoor is het mogelijk om kleding van materialen te maken die langer meegaan, kleurvaster zijn dan katoen, en soepeler zijn. De plantaardige grondstoffen voor deze nieuwe materialen moeten worden bewerkt met chemische middelen om tot de nieuwe structuur te komen.
Hieronder licht ik de stoffen toe die in het Nieuw Mos Warenhuis in kleding voorkomen. Het gemeenschappelijke van deze stoffen is het maakproces. Heel vereenvoudigd weergegeven kun je zeggen dat er een plantaardige grondstof is, die wordt klein gemaakt en vervolgens verder opgelost met een chemisch oplosmiddel tot een pulp. Deze pulp wordt door een spindop, een soort van douchekop, geperst en aan de andere kant komen er eindeloze draden uit.
In de duurzame kledingindustrie wordt deze productie gedaan in een gesloten productieproces, ook wel ‘closed loop’ genoemd. Houtpulp wordt daar omgezet in cellulosevezels met een hoge grondstoffenefficiëntie en een lage ecologische impact. Het gebruikte water wordt gerecycled en ook meer dan 99% van het oplosmiddel.
Bamboe
Kleding gemaakt van bamboe lijkt erg op katoenen kleding. De bamboe-plant is één van de snelst groeiende planten. Hij heeft veel minder water nodig dan katoen en kan bijna overal groeien. Voor de teelt zijn geen pesticiden nodig omdat de plant een natuurlijke bescherming heeft tegen schimmels.
| Grondstof | bamboe |
| Eigenschappen | zacht en sterk, neemt goed vocht op, kan goed vaak gewassen worden, antibacterieel, stof blijft mooi |
| Gebruik | T-shirts, ondergoed, babykleding |
| Nadeel | de bamboevezel is erg sterk en moeilijker af te breken |
| Duurzaam | ja |
Lyocell
Lyocell wordt meestal gemaakt van eucalyptus-bomen. Deze bomen groeien snel, hebben weinig irrigatie nodig en geen bestrijdingsmiddelen. Ze groeien ook goed op grond die ongeschikt is voor landbouw. De stof is zacht, licht, glanzend en luchtig.
| Grondstof |
Eucalyptus-bomen |
| Eigenschappen |
kort productieproces, stof is zacht en licht, ademend, vocht absorberend, hypoallergeen, zeer geschikt om te mengen met andere materialen |
| Gebruik |
kleding, denim, handdoeken, beddengoed, ondergoed |
| Nadeel | geen |
| Duurzaam | ja |
Modal
Modal wordt gemaakt van cellulose uit beukenhout. Het aangepaste spinproces van deze stof zorgt ervoor dat er langere cellulosemoleculen met betere eigenschappen ontstaan. Dit maakt modal een verbeterde versie van viscose. Modal voelt zacht en glad aan en is qua textuur vergelijkbaar met zijde. Daarom wordt de stof ook vaak kunstzijde genoemd. Modal heeft een luxe uitstraling, maar biedt de voordelen van katoen.
| Grondstof |
Beukenbomen |
| Eigenschappen |
zacht en gladde stof, ademend, kleurvast, pilt niet, kreukt snel en kan uitrekken |
| Gebruik |
jurken, blouses, shirts, beddengoed |
| Nadeel |
er is meer water en chemie nodig is om de stof te maken dan bij lyocell |
| Duurzaam | ja |
Viscose
Viscose is een bijzondere stof. Het draagt net zo prettig als katoen en voelt net zo zacht aan als zijde. Niet voor niets werd viscose vroeger vaak ‘kunstzijde’ genoemd. Omdat viscose ook een plantaardige basis heeft noem ik deze hier.
| Grondstof |
hout, bamboe of katoen |
| Eigenschappen |
ademend, dun, flexibel, zacht, vochtabsorberend, kleurvast, soepel. Kreukt erg, bij nat worden verliest het zijn sterkte, niet elastisch |
| Gebruik |
soepele kledingstukken, jurken |
| Nadeel |
er worden chemicaliën gebruikt die niet gerecycled kunnen worden |
| Duurzaam | nee |
Duurzame stoffen in het Nieuw Mos Warenhuis
Bij de keuze van kleding kijken wij altijd naar het materiaal. Voor wat betreft de synthetische stoffen op basis van een plantaardige grondstof kiezen we de versies die duurzaam geproduceerd zijn. Dat wil zeggen dat de bamboe, eucalyptus- of beukenbomen uit duurzaam beheerde bossen komen. En dat deze verwerkt worden in een gesloten productieproces waarbij de gebruikte chemicaliën worden hergebruikt. De belangrijkste leverancier van onder andere duurzaam lyocell en modal is Lenzing in Oostenrijk. Zij hebben stoffen een eigen naam gegeven wat soms voor verwarring kan zorgen.
Lyocell – Tencel
Modal – Tencel Modal
Viscose – EcoVero
De laatste is een duurzame versie van viscose. Qua uitstraling en gevoel is het vergelijkbaar met lyocell. De productie van Lenzing EcoVero wordt, in tegenstelling tot die van viscose, uitgevoerd op de meest milieuvriendelijke manier mogelijk. Het resulterende materiaal heeft de lichtheid, glans en de comfortabele draagbaarheid van viscose, maar dan met een aanzienlijk minder milieubelastend productieproces. Lenzing EcoVero wordt gemaakt van houtpulp van bomen uit natuurlijk gekweekte, hernieuwbare en FSC- of PEFC-gecertificeerde bossen. De bomen groeien in Europa en de pulp wordt geproduceerd in Oostenrijk.
Tenslotte
Moeten we het gebruik van deze stoffen toejuichen? Persoonlijk vind ik van wel. Natuurlijk houd ik ook van kleding van biologisch katoen, linnen of hennep. Maar dat er kleding is die kleurvaster is, gladder valt, sterker en zachter is én ook duurzaam vind ik zelf een goede ontwikkeling. Ik heb het in dit artikel niet gehad over gerecycled polyester, want dat is een onderwerp op zich. Maar een groot voordeel aan lyocell, modal en EcoVero is voor mij dat er geen microplastics van af komen als je ze wast, omdat er geen plastic in zit. Iedereen heeft zijn eigen prioriteitenlijstje als het over duurzame kleding gaat; hopelijk geeft dit artikel wat input om je eigen lijstje mee te ordenen.
Anita Groenendijk
