‘Wat wij in ons dagelijks leven willen is heel valide: je wilt lekker eten en drinken, een fijn dak boven je hoofd, je hebt allerlei spullen nodig en je wilt je kunnen verplaatsen. Je wilt ook overal internet hebben en natuurlijk regelmatig op vakantie. Gewoon een fijn leven!‘ zo stelt Babette Porcelijn in haar boek ‘De verborgen impact’ en ik kan het niet anders dan beamen, ook ik wil gewoon een fijn leven. En tegelijkertijd voelt het dat deze zorgeloze tijd van ‘gewoon leven’ tegenwoordig niet meer bestaat. Als we gewoon fijn leven laten we een spoor van milieuschade en arbeidsongelijkheid achter, met de uiteindelijke gevolgen weer voor onze eigen gezondheid en leefomgeving. Hoe valt er als moderne mens te leven met dit constante schuldgevoel?
Anita Groenendijk
Ondernemer bij Nieuw Mos
De onbevangenheid voorbij?
Onlangs was ik in Amsterdam in het Rijksmuseum. Ik keek naar de Hollandse schilders; taferelen van huiselijke gezinnen, Hollandse steden in de 17e en 18e eeuw en groepsportretten van schouten en schepenen. Niks geen zorgen om milieuschade, geen zorgen over het importeren van zoveel specerijen, hout, ivoor en andere rijkdommen uit gebieden ver van ons vandaan. Ik heb de indruk dat sinds het ontstaan van de landbouw zo’n 12.000-5.000 jaar geleden (en we sinds die tijd als mensheid begonnen te verzamelen en handeldrijven), er een langzame maar gestage lijn is geweest die leidt naar het consumptiepatroon wat we vandaag de dag hebben. Ik vroeg me, al wandelend langs beelden uit een Nederlands verleden, af hoe dat moet zijn geweest; het gevoel dat er geen grenzen, geen limieten zijn? De natuur was onuitputtelijk leek het wel. Maar we weten inmiddels allemaal dat dat niet zo is, er is geen ontkomen meer aan de informatie over de teloorgang van de aarde.
Uit het zicht, uit het hart?
We halen net als onze voorouders nog steeds spullen van ver. Wie weet er bijvoorbeeld hoe een cashewnoot groeit? Wist je dat er maar 1 cashewnoot onder 1 cashewappel groeit? Wat gebeurt er eigenlijk met die cashewappels? Deze zijn niet lang houdbaar en daar gebeurt dus eigenlijk niets mee, soms worden ze lokaal aangeboden of verwerkt in een jam of gelei. Zowel het oogsten als de verwerking van de cashewnoten zijn arbeidsintensief. Een groot deel van het werk gebeurt door vrouwen. Wat een groei- en verwerkingsproces is er nodig om 1 handje cashewnoten te laten groeien en verwerken. Maar het gebeurt allemaal buiten ons gezichtsveld. We zien alleen het zakje noten dat in het schap ligt, wat naar ons idee dan ook nog best duur is. We hebben geen persoonlijke verbinding met het product of met de makers.
‘Mijn Verborgen Impact berekent niet alleen CO₂-uitstoot tijdens gebruik, maar we nemen ook impacts aan de andere kant van de wereld mee: tijdens productie, transport en afdanken. Denk aan impacts als landgebruik, ontbossing en allerlei soorten vervuiling. Die impact blijft vaak voor ons verborgen. Door ook deze impact mee te nemen, gaan wij verder dan veel andere tools.’
Verborgen impact
En wat als je de volgende keer als je een zakje cashewnoten pakt je even stilstaat en in je gedachten de stappen die dit zakje allemaal heeft gemaakt terug volgt? De vakkenvuller die het vulde, de vrachtwagen die de doos bracht, het verpakkingsbedrijf waarin de grote zakken in kleine zakjes werden gedaan, het schip waarmee het uit Azië werd vervoerd, de vrouwen die de noten branden en ontdoppen, de boer die de Kasjoebomen verzorgde en plukte, de Kasjoeboom die staat in de Indiase of Vietnamese bodem en daar voedingsstoffen uit opneemt. Het zakje cashewnoten is, net als zoveel andere producten, door vele handen gegaan en er zijn diverse grondstoffen en productieprocessen voor nodig geweest voordat het in jouw mandje ligt. Dat is waar het om gaat als Babette Porcelijn spreekt over de ‘verborgen impact’.
True price
Tegenwoordig wordt er gesproken over de ‘true price’ van een product. True pricing gaat over de echte prijs van alles wat je kunt kopen. Je telt dan verborgen kosten voor milieu, dier en mens ook mee. Verborgen kosten gaan bijvoorbeeld over de prijs van herstel van milieuschade of van maatregelen tegen droogte of wateroverlast. Duurzamer geproduceerde producten leveren minder schade en leed voor mens, dier en omgeving op en dus ook minder verborgen kosten. Op deze manier worden producten die heel vervuilend zijn ook heel duur, en duurzaam geproduceerde producten zouden een stuk goedkoper zijn. Er zijn winkels die hiermee experimenteren zoals bijvoorbeeld biowinkel De Aanzet in Amsterdam. Bij Nieuw Mos zien we daar nog geen mogelijkheden voor, maar wel denken we na over wat we onze klanten kunnen aanbieden om hen te helpen duurzamere keuzes te maken.
Wanneer leef ik duurzaam?
Duurzaam is, zoals we al vaker gezegd hebben, natuurlijk een container begrip. Babette Porcelein noemt het ‘eco-neutraal’ of ‘eco-positief’. Hiermee bedoelt zij:
- Een handeling is duurzaam als je hem kunt blijven herhalen, omdat het effect ervan binnen de draagkracht van de planeet blijft. De gebruikte hulpbronnen krijgen de tijd om te herstellen (denk aan regen, visstand of bos) en er zijn bovendien geen effecten die blijvende schade aanrichten aan het ecosysteem.
- Je leeft eco-neutraal als je evenveel positieve als negatieve impact op het ecosysteem hebt, waarbij de negatieve impact duurzaam is, dus binnen de draagkracht van de planeet blijft.
- Je leeft eco-positief als je meer aan het eco-systeem toevoegt dan je eraan onttrekt.
In haar top 10 van grootste impacts van de gemiddelde Nederlander staat op nummer 1: spullen. En dat komt dan vooral door de mijnbouw en industrie, waarbij complexe, dure producten de meeste impact hebben. De auto staat op nummer 2 en dat komt vooral door de slijtage van de banden die allemaal micro-plastics op de weg achterlaten.
Spullen, vervoer, eten & drinken en wonen
Wil je aan de slag met duurzamer leven dan kun je je het beste richten op deze 4 sectoren zegt Babette Porcelein. En daar hebben we allemaal onze eigen mix in te maken. In haar boek kun je uitgebreide voorbeelden en suggesties vinden. Wil je echt kijken hoe dat met jouw levensstijl zit, dan is haar test via www.mijnverborgenimpact.nl een aanrader. Lekker confronterend ook, maar met concrete acties die je kunt doen om duurzamer te leven. Eigenlijk zijn er zo veel kleine stapjes die je nu al makkelijk kunt zetten, dat het gewoon stom is om er niet een aantal in je levensstijl te implementeren.
Ecologische impact digitale data
De laatste jaren is er ook veel aandacht voor de opslag van je digitale data en ook daarin kun je een hoop zelf doen om de verborgen impact te verminderen. In Nederland alleen zijn er al zo’n 200 datacenters, de elektriciteit staat daar 24 uur per dag aan om de servers te laten draaien. De servers zijn nodig om bijvoorbeeld mails te kunnen versturen. De servers worden heel warm door de taken die ze uitvoeren, dus worden de ruimtes gekoeld met water of andere koelmethodes. Ook het bouwen van computers en datacenters kost elektriciteit en energie. Behalve energie worden er veel (zeldzame) mineralen gebruikt die niet op duurzame manieren worden gewonnen. Er is bij het leveren daarvan vaak sprake van uitbuiting, kinderarbeid of andere misstanden. Ook iets om bij stil te staan als je je mail verstuurt. Deze vorm van milieuvervuiling wordt razendsnel groter, maar tegelijkertijd kun je hier vrij makkelijk zelf ook wat aan doen.
Hier een paar tips:
- Schoon regelmatig je e-mails op
- Stuur geen bijlages mee, maar een link naar een centrale opslag
- Gooi foto’s weg of zet op je mobiel de optie van automatisch downloaden uit
- Zet in what’s app de optie aan dat berichten verdwijnen na een aantal uren of dagen
Duurzaam leven en Nieuw Mos
En ons eigen bedrijf? Allereerst willen we vooral een positieve impact voor een duurzamere wereld maken door duurzaam geproduceerde producten aan te bieden. Het is voor ons bij Nieuw Mos elke dag de drijfveer waar we onze energie, kennis en kunde voor inzetten. Door te zorgen dat Nieuw Mos bestaat en kan blijven bestaan maken wij het voor duizenden klanten per week mogelijk dat er biologische boodschappen, duurzaam geproduceerde kleding en ‘spullen’ worden gekocht en dat er ook op het gebied van gemakseten een duurzaam en biologisch alternatief is in onze Sla vestiging. We kiezen heel bewust voor een breedte in ons bedrijf qua aanbod, zodat juist iedereen een eigen keuze kan maken om stappen te zetten in duurzamer leven.
Maar ook wij hebben een taak om de processen in ons eigen bedrijf tegen het licht te houden; we hebben veel koelingen draaien, we gebruiken papier, plakband, mail, verpakkingsmateriaal, we maken foto’s en zo is er nog een hele rij aan toe te voegen. Natuurlijk hebben we bij veel zaken al op de duurzaamheid gelet, maar er zijn zeker mogelijkheden tot verbetering. Steeds meer bedrijven met wie wij samenwerken hebben een B corp-certificering (het woord B Corp staat voor Benefit Corporation) zoals Weleda, Terasana, A Beautiful Story, de Triodosbank, Mudjeans, of Do It. Met deze certificering kun je laten zien dat je het als bedrijf én ondernemer belangrijk vindt om niet alleen financiële waarde, maar ook waarde voor mens en milieu na te streven.’ Het uitgangspunt van dit non-profit netwerk is om het bedrijfsleven een kracht te laten zijn die ten goede komt voor alle mensen, gemeenschappen en de planeet. En dat willen we bij Nieuw Mos nou net ook heel graag. Het zal een heel traject zijn, maar we willen dit pad graag gaan bewandelen bij Nieuw Mos.
