Maak kennis met de ondernemers: Ruben Kool en Anita Groenendijk
De afgelopen periode hebben we tijd en ruimte genomen om terug te blikken en afscheid te nemen van de vennoten die weg zijn gegaan bij Nieuw Mos, ondernemers die het fundament van Nieuw Mos hebben gelegd. Maar nu voelt het als het juiste moment om ook ons verhaal te vertellen. Ruben Kool en Anita Groenendijk, hoe zijn wij hier terecht gekomen?
Het is maart 2007, Ruben is bedrijfsleider bij Estafette Driebergen en Anita is bedrijfsleider bij Estafette Utrecht. Vanuit het management van de Estafette-winkels wordt gevraagd of wij van winkel willen wisselen. Dus we gaan aan de slag om dat praktisch te organiseren en om dit naar onze klanten toe te communiceren.
Anita Groenendijk
Ondernemer bij Nieuw Mos
Het idee van de Estafette-winkels (nu Odin-winkels) was dat de producten worden doorgegeven van boer tot klant. De winkels zijn daar een tussenstap in. Met het symbolische tasje van het groenteabonnement van Odin gaven wij ‘het stokje’ van de winkel aan elkaar over en dat werd op de foto gezet. Tegelijkertijd was dat het begin van een jarenlange vriendschap en samenwerking en het begin van een reis die ons nu als geliefden en als ondernemers bij Nieuw Mos heeft gebracht.
Ruben Kool: van Vrije School-leerling naar natuurvoedingswinkelier
Ruben (1976) besloot na de lagere school en de middelbare Vrije School in Leiden om naar de Warmonderhof te gaan. De Warmonderhof is een opleidingscollectief voor biologisch-dynamische landbouw in Dronten. Alhoewel de opleiding interessant was, deed het opzetten van een biowinkel op de Warmonderhof Rubens hart sneller kloppen. Natuurvoedingswinkelier worden bleek zijn grote passie.
Daarom ging hij na zijn opleiding werken bij de Natuurwinkel in Zoetermeer en vervolgens bij Odin. Eerst nog bij de groothandel maar toen Odin begon met het opzetten van hun winkels bouwde Ruben vanaf het begin daaraan mee. De idealen van Odin reikten verder dan biologische voeding. Er wordt gekozen voor een accent op biodynamische voeding en er werd gewerkt met een andere organisatiestructuur. Geneutraliseerd kapitaal, werken in een commanditaire vennootschap en deelnemen in een alternatieve economie waren en zijn begrippen waar Ruben veel interesse in heeft.
Anita Groenendijk: van pedagogisch hulpverlener naar natuurvoedingswinkelier
Anita (1971) wilde altijd graag met mensen werken. Na de middelbare school koos ik daarom voor de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening in Rotterdam. Het waren bewogen jaren waarin persoonlijke ontwikkeling belangrijk was en waar vriendschappen voor het leven ontstonden. Omdat ik het fijn vond om zowel in de praktijk als vanuit de theorie te werken studeerde ik in Utrecht verder bij de faculteit Algemeen Sociale Wetenschappen met als specialisatie Management & Organisatie. Verandermanagement was toen erg in zwang en bij het onderzoeken van deze processen ontdekte ik vooral dat voor mij ‘management’ mensenwerk is. Niet alleen als het goed gaat en medewerkers complimenten krijgen en alles lekker loopt, maar juist als de gesprekken moeilijk zijn en er pijnlijke besluiten moeten worden genomen, is management belangrijk. Dat vraagt om een combinatie van moed en menselijkheid.
Management vraagt om een combinatie van moed en menselijkheid
Na mijn studie werkte ik een aantal jaren als verkoopmanager bij Albert Heijn in diverse filialen, daar leerde ik het vak van winkelier. Toen de koers bij de Nederlandse grootgrutter echter steeds meer draaide om beheersing van de loonkosten en alles geautomatiseerd werd, was het tijd om over te stappen naar een bedrijf waarin ik mij kon verbinden met overkoepelende idealen en waar ruimte was om mijzelf verder te ontwikkelen. De dag dat ik de sleutel omdraaide van ‘mijn’ Estafette-winkel was voor mij een magisch moment.
Bij Odin
Ruben was net een paar jaar eerder bij Odin begonnen dan ik en in 2007 hadden we dus voor het eerst met elkaar te maken. Ruben werkte daarna een heel aantal jaren in de winkel in Utrecht en begeleidde de winkelverbouwing daar met – heel innovatief – een inloopkoelcel. Ik was bedrijfsleider in Driebergen en ging daarna vanuit het hoofdkantoor werken als winkelmanager van alle (toen nog 10) Estafette-winkels. Odin was toen nog veel kleiner dan nu, de organisatie groeide hard, er kwamen heel wat winkels bij, de webwinkel werd ontwikkeld en het distributiecentrum groeide. Ik nam deel aan het Management Team van Odin en Ruben nam daar een aantal jaar later ook aan deel en ging aan het werk als projectbegeleider en begeleide winkelverbouwingen.
Op de overkoepelende studiedagen werd aandacht besteed aan de boeken van Rudolf Steiner over Biologisch Dynamische landbouw, de principes van Sociale Driegeleding en de wisselwerking van het Spirituele op het Economische leven. Ik heb dat altijd als een enorme rijkdom en verdieping ervaren. Wat me erg bij is gebleven is het denken vanuit het geheel, iets wat regelmatig geoefend werd. Of het nu gaat om het voorbeeld waarbij je denkt aan een boom en oefent om deze in alle seizoenen te zien, en niet bijvoorbeeld alleen in de lente, of het denken in de keten waarbij de gang van een product van grondstof naar consument in beeld wordt gebracht. Niets bestaat uit een eendimensionaal beeld, alles is altijd in ontwikkeling en verandering, de natuur laat ons dat elke dag weer zien.
Ik kan wel zeggen dat de opgedane ervaringen en alle vaardigheden die we bij Odin geleerd hebben een flinke basis hebben gelegd voor het werk dat we nu als ondernemers oppakken. Uiteindelijk hebben we beiden ruim tien jaar gewerkt bij Odin. Maar toen was het tijd om ook buiten Odin ervaringen op te doen.
Ruben: kijkje bij de Hema en toch weer terug naar bio-voeding
Soms is er een moment in je leven dat het goed is om los te breken uit je bestaande patronen. Ruben, opgegroeid en altijd gewerkt in antroposofisch georiënteerde organisaties, voelde het verlangen om ook daarbuiten ervaringen op te doen. Daarom is hij een aantal jaren op diverse locaties bedrijfsleider van Hema-vestigingen geweest. De grootte van de organisatie, de opleidingen die zij aanboden en de meer commerciële werkwijze zijn zeker nuttige ervaringen. Maar het was ook interessant om de keerzijde te zien. Een bedrijf dat door aandeelhouders gestuurd werd, goederen die eindeloos opgeslagen werden en talloze protocollen en een topdown omgang met medewerkers. ‘Het was een goede ervaring maar het bleek niet “mijn ding” te zijn, ik kon er mijn passie niet in kwijt’, zegt Ruben daarover.
Het moest toch echt een natuurvoedingswinkel zijn, dus Ruben werd bedrijfsleider bij Natuurwinkel Utrecht in de Nachtegaalstraat. Het aansturen van een winkel van een grootte vergelijkbaar met de toenmalige Natuurwinkel Amersfoort lag Ruben goed. Werken met een team, contact met de klanten, maar ook de vrijheid van een zelfstandige winkel. Zo kon Ruben daar bijvoorbeeld het brood van de Veldkeuken introduceren en de vegan taartjes van Margot, die nu ook bij Nieuw Mos te vinden zijn.
Anita: werken vanuit mijn eigen bedrijf ‘De Drie Gratiën’
Ook ik brak los uit bestaande patronen, mijn werkzaamheden bij Odin kwamen steeds verder van de winkelvloer te staan en steeds meer aan de kant van beheer in plaats van ontwikkeling. Daarom nam ik de sprong in het diepe en zette ik mijn eigen bedrijf op: ‘De Drie Gratiën’. Eigenlijk braken er toen een paar jaren aan met ‘van alles’. Ik coachte voor de franchiseorganisatie Natuurwinkel een aantal natuurwinkelondernemers, waaronder ook Joren, deed een studie Zingevingstherapie, was coördinator van het VlinderHuys (een centrum voor bewust-zijn), zette samen met mijn beste vriendin het bedrijf Bron Q op waarin we allerlei activiteiten organiseerden rondom de seizoenen en het verbinden met de bron in jezelf. En ik was een paar jaar communicatiemedewerker voor Protestantse Gemeente Amersfoort en nam deel aan de initiatiefgroep die de Frans en Hilde Hof in Amersfoort opzette. Kortom, een hele creatieve tijd, waarin ik veel nieuwe dingen leerde en ruimte had om mijn interesses te volgen. Dat ik houd van ondernemen in combinatie met bewustzijnsontwikkeling, natuur en spiritualiteit, dat werd me wel duidelijk. En ook dat ik me liever verbind aan een groter geheel vanuit idealen dan dat ik in mijn eentje werk.
En de liefde dan?
Het is oktober 2015, Ruben en ik spreken nog regelmatig als vrienden af. Maar die avond, op een moment dat we ‘toevallig’ allebei net single zijn, gebeurt er iets anders; de vonk slaat over. Het is totaal onverwachts, maar het voelt al heel snel goed en vertrouwd. Hoewel we heel verschillende karakters hebben, herkennen we veel bij elkaar over hoe we in het leven staan en wat we belangrijk en leuk vinden. Al in die eerste tijd ontstond ook het verlangen om ooit samen iets te ondernemen, maar onze levens waren te verschillend, Ruben met een peuter en kleuter en ik met twee tieners thuis. Het was niet het moment om samen iets te ondernemen op werkgebied.
De start bij Nieuw Mos
Soms voelt het een beetje alsof we door de zijdeur binnen gekomen zijn bij Nieuw Mos, omdat het een samenloop van allerlei kleine gebeurtenissen is die ons tot dit punt heeft gebracht. Het begon er misschien toch wel mee dat ik vanuit de franchiseformulehouder Natuurwinkel een paar gesprekken had met Joren en er zo een eerste verbinding ontstond. Ruben wilde graag de stap van bedrijfsleider naar ondernemer maken in een vergelijkbare winkel als Natuurwinkel Nachtegaalstraat maar dan het liefst in onze woonplaats Amersfoort. Daarom legde hij contact met Joren om eens de mogelijkheden te verkennen of hij mee zou kunnen ondernemen met Joren en Willemyn (de toenmalige partner van Joren) en toen ook nog zijn ouders, Theo en Heleen. Een jaar lang hadden zij diverse gesprekken met elkaar en uiteindelijk was er een “ja” vanuit alle vennoten.
In oktober 2019 stapte Ruben in de vennootschap en al vrij kort daarna werd de Natuurwinkelformule opgeheven en kozen de vennoten om een zelfstandige winkel te worden en zich niet opnieuw bij een formule aan te sluiten. Om het proces van de eigen identiteit en nieuwe naam vorm te geven werd ik ingehuurd om inhoud te geven aan een aantal heidagen die ik voor de vennoten organiseerde.
Vanuit de verhuurder van het pand kwam de vraag of Nieuw Mos misschien het leegstaande pand naast de winkel erbij wilde huren. Willemyn kwam toen met het idee om daar een duurzaam warenhuis te beginnen, maar ze wilde dat niet zelf opzetten. Theo en Heleen waren al bezig om stap voor stap uit te treden. Ruben wilde het wel opzetten maar niet inhoudelijk en dat leek mij wel een hele leuke uitdagende klus die me goed paste. Dus werd ik opnieuw ingehuurd, dit keer om het duurzame warenhuis te ontwikkelen. Na een jaar, in de zomer van 2022, trad ook ik toe tot de vennootschap en verbond me blijvend met Nieuw Mos als geheel.
Het voelt een beetje alsof de winkel zelf ons heeft uitgenodigd om met al het moois wat hier is verder te gaan.
Instappen in een familiebedrijf
De ‘Moswinkel’ was een franchiseformulewinkel en een echt een familiebedrijf met een hele vaste groep medewerkers die er al jaren werkten. Maar er was wel een opvolgingsvraagstuk. Theo en Heleen wilden vanwege hun leeftijd een stap terug doen en Joren en Willemyn waren hun opvolgers. Dochter Maike, die ook in het bedrijf werkt, had aangegeven geen ondernemer te willen worden. Echter bleek dat het ondernemerschap Willemyn minder paste en dus stond Joren er alleen voor. Joren wilde vanuit zijn eigen idealen graag een zelfstandige winkel blijven, maar liever wel met een compagnon. De komst van Ruben was dus een welkome aanvulling en bood garantie voor de voortgang van de Moswinkel.
Verschuivingen in de organisatie en verschuivingen in de bedrijfscultuur zijn altijd intens en dat is voor Nieuw Mos natuurlijk niet anders. Stap voor stap zijn we dit proces met elkaar en met de medewerkers aan gegaan. Sommige medewerkers voelden zich niet meer thuis bij alle veranderingen en kozen nieuwe paden en er kwamen nieuwe medewerkers die zich juist wel thuis voelen bij ons, de nieuwe ondernemers.
We zijn ontzettend dankbaar dat we verder mogen gaan met alles wat Theo en Heleen, Joren en Willemyn en alle medewerkers samen met de klanten hebben opgebouwd.
Wij hadden nooit gedacht dat we binnen een paar jaar Nieuw Mos samen zouden gaan doen. Maar nu Joren heeft aangegeven een ander pad te kiezen is dit wel opeens zo. We zijn er een soort van ingerold en tegelijkertijd voelt het voor ons dat we op de juiste plek zijn. We zijn ontzettend dankbaar dat we verder mogen gaan met alles wat Theo en Heleen, Joren en Willemyn en alle medewerkers samen met de klanten hebben opgebouwd. Het voelt een beetje alsof de winkel zelf ons heeft uitgenodigd om met al het moois wat hier is verder te gaan.
De toekomst
Wij houden allebei van persoonlijk ondernemerschap. We zijn graag op de vloer bezig met klanten, medewerkers en producten. Wij houden van het inzetten van ons ondernemerschap ten behoeve van de aarde en haar bewoners. Biologische voeding, gezonde maaltijden, duurzame kleding; het past bij ons en bij onze klanten die bewust kiezen voor kwaliteit, gezond en duurzaam. Bewustwording loopt als een rode draad door ons ondernemerschap heen.
Het wordt ons vaak gevraagd maar we hebben niet de ambitie om de “Nieuw Mos-formule” ook op andere plekken in Nederland neer te zetten. Mochten we ooit nog eens gaan uitbreiden dan eerder in de breedte. Maar eerst willen we ons volledig focussen op al onze activiteiten aan de Leusderweg. Het uitbouwen van onze drie activiteiten: de natuurvoedingswinkel, de Sla-vestiging en het duurzame warenhuis onder de overkoepelende vlag van Nieuw Mos.
“Wij houden allebei van persoonlijk ondernemerschap. We zijn graag op de vloer bezig met klanten, medewerkers en producten. Wij houden van het inzetten van ons ondernemerschap ten behoeve van de aarde en haar bewoners.”
